Halk tiyatrosu (Karagöz, Meddahlık, Ortaoyunu) yapı, içerik açısından tanıtılır. Halk dilini oluşturan söz gruplarının ayırdedici unsurları örneklerle açıklanır. Türk halk kültürünün dile yansıyan bazı yönleri atasözü, deyim, kalıp sözlerden örneklerle gösterilir. Türk halk edebiyatının nazma dayalı temel türleri, araştırma ve inceleme yöntemleri hakkında temel bilgileri kavratılır. Şiir sanatının temel özelliklerinden başlanarak, anonim halk şiirinin türleri örneklerle açıklanır, âşık edebiyatının gerek geleneği gerekse temsilcileri metinlerle tanıtılır. Verilen temel çerçevesinde, öğrencide, metinleri açıklama becerisi geliştirmek amaçlanmaktadır.
Ön Koşullar
yok
Eş Koşullar
yok
Özel Koşullar
yok
Öğretim Üyeleri
Dr. Öğr. Üyesi Serdar Gürçay
Asistanlar
yok
Ders Gün,Saat ve Yeri
Çarşamba, 09.00-11.00 arasında AK3B0305 numaralı sınıfta yapılacaktır.
Görüşme Saatleri ve Yeri
Salı 15.00-17.00 arasında 3D11 numaralı ofis
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
-Anlatım
-Tartışma
-Soru-Yanıt
-Uygulama-Alıştırma
-Sorun/Problem Çözme
Temel Kaynaklar
- Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, editör: M. Öcal Oğuz, Grafiker Yayınları, Ankara, 2004.
- Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Edebiyat Tarihi/Metinler, Erman Artun, Karahan Kitabevi, 4. Baskı, Adana, 2011, XVI+514 s.
- 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Pertev Naili Boratav, Gerçek Yayınevi, 2. baskı, İstanbul.
- Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı, Erman Artun, Karahan Kitabevi, 4. Bs., Adana, 2011, 401 s.
- Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Özkul Çobanoğlu, Akçağ Yay., Ank., 2000, XIII+386 s.
- Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri, Özdemir Nutku, Ankara, 2002,
Diğer Kaynaklar
- Türk Halk Edebiyatına Giriş, Erman Artun, Karahan Kitabevi, 6. Bs., Adana, 2011, 406 s.
- “Metafor Yaratma Eylemi Olarak Bilmeceler”, Murat Cankara, Millî Folklor, sayı: 55, Sonbahar 2002, s. 70-75.
- “Karacaoğlan’ın Şiirlerinde Bazı İmgeler”, Muharrem Kaya, Hürriyet Gösteri, sayı: 286, Ocak 2007, s. 68-69.
- “Atasözleri ve Deyimlerimizde Psikolojik Unsurlar”, İhsan Kurt, Millî Kültür, sayı: 39, Nisan 1983, s. 22-26.
Haftalık Ders Programı
Hafta
Dersin İçeriği
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
1. Hafta
Halk tiyatrosunun temel özellikleri anlatılır. Türk halk edebiyatında görülen anlatıma dayalı türler arasında meddah hikâyelerinin yeri, diğer türlerle arasındaki benzerlikler, farklılıkları verilir. Meddahların, hikâye anlatma geleneğindeki yeri, kaynakları; hikâyelerin yapısı, bölümleri açıklanır. Bir meddah hikâyesi örneği üzerinde metin özellikleri açıklanır.
anlatım-uygulama
2. Hafta
Orta Oyunu’nun kaynakları, çeşitleri, bölümleri. Örnek olarak okunan metinlerin yapı ve içerik çözümlemesi.
Karagöz metinlerinin kaynakları, sınıflandırılması, yapı özellikleri.
Meddah, Orta Oyunu ve Karagöz metinlerinin Osmanlı İmparatorluğu’nun sosyal yapısıyla olan bağlantıları.
Seyirlik köy oyunlarının çeşitleri, yapı özellikleri. Bu oyunların mitolojik temelleri
anlatım-uygulama
3. Hafta
Deyim, atasözü, argo, birleşik kelime, ikileme, ikizleme, deyiş, küfür sözleri arasındaki gramer ve anlatım farklılıkları. Deyim ve atasözlerinde psikolojik unsurlar. Atasözlerindeki kadınlarla ilgili düşüncelerin medeniyet tarihi (avcı-toplayıcı, tarım, sanayi) çerçevesinde açıklanması.
anlatım, tartışma
4. Hafta
Bilmecelerin çeşitleri, kaynakları, yapısal özellikleri. Bilmece, lûgaz, muamma arasındaki farklar.
Ninnilerin çeşitleri, kaynakları, yapısal özellikleri, sosyal ve psikolojik işlevleri.
anlatım
5. Hafta
Şiir dili ve genel dil arasındaki farklar. Şiir dilinde metafor, metonimi ve imgenin öneminin örneklerle açıklanması.
Anonim halk şiirinin genel özellikleri.
anlatım-tartışma- uygulama
6. Hafta
Manilerin örneklere dayanarak çeşitleri, konu, biçim özellikleri.
Ninnilerin örneklere dayanarak çeşitleri, konu, biçim özellikleri.
Tekerlemelerin örneklere dayanarak çeşitleri, konu, biçim özellikleri.
Türkülerin örneklere dayanarak doğuşu, kaynakları, ezgi, konu, yapı özellikleri.
anlatım, tartışma
7. Hafta
Âşık edebiyatının genel özellikleri, tanımı, tarihî gelişimi, kaynakları, biçim ve tür özellikleri.
Âşık edebiyatının divan edebiyatıyla etkileşimi, âşık edebiyatının günümüz şiirine etkileri.
Âşıkların sınıflandırılması, âşıkların yetiştikleri sosyal çevreler ve yetişme biçimleri.
Âşıklık gelenekleri arasında yer alan mahlâs alma, bade içme, usta çırak bağlantısı, âşık karşılaşmaları, askı geleneği, dedim-dedi tarzı söyleşi, tarih düşürme, nazire söyleme, saz çalmanın öneminin açıklanması.
anlatım, tartışma
8. Hafta
16. yüzyılda âşıklık geleneğinin özellikleri. Garp Ocakları âşıklarının, Köroğlu, Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan’ın tarihî, edebî şahsiyetinin açıklanması, şiirlerinden örneklerin çözümlenmesi.
anlatım-sorun çözme
9. Hafta
17. yüzyıl âşıklık geleneğinin özellikleri. Gevherî, Ömer, Ercişli Emrah’ın tarihî, edebî şahsiyetinin açıklanması, şiirlerinden örneklerin çözümlenmesi.
anlatım-sorun çözme
10. Hafta
18. ve 19. yüzyıl âşıklık geleneğinin özellikleri. Levnî, Dertli, Dadaloğlu, Bayburtlu Zihnî, Seyranî, Ruhsatî ve Erzurumlu Emrah’ın tarihî, edebî şahsiyetinin açıklanması, şiirlerinden örneklerin çözümlenmesi.
anlatım-sorun çözme
11. Hafta
20. yüzyıl âşıklık geleneğinin özellikleri. Âşık Veysel, Posoflu Müdamî, Şeref Taşlıova, Murat Çobanoğlu, Şah Turna, Feymanî’nin tarihî, edebî şahsiyetinin açıklanması, şiirlerinden örneklerin çözümlenmesi.
anlatım-sorun çözme
12. Hafta
Âşıklık geleneğinin günümüzdeki durumu.
Türk halk şiirinin yeni Türk şiirine etkisi.
anlatım-sorun çözme
13. Hafta
Tekke şiirinin temeli olarak tasavvuf. Tekke şiirinin oluştuğu, geliştiği sosyal, kültürel ortam.
Tekke şiirinin biçim, dil ve anlatım özellikleri.
İlahî, örneklere dayanarak konu, biçim özellikleri.
anlatım-sorun çözme
14. Hafta
Nefes, örneklere dayanarak konu, biçim özellikleri.
Devriye, örneklere dayanarak konu, biçim özellikleri.
Şathiye, örneklere dayanarak konu, biçim özellikleri.
Nutuk, örneklere dayanarak konu, biçim özellikleri.
anlatım-sorun çözme
15. Hafta
final haftası
16. Hafta
final haftası
17. Hafta
final haftası
Değerlendirme Ölçütleri
Ölçüt Tipleri
Adet
Yüzdesi(%)
Ara sınav(lar)
1
20
Ödevler / Dönem Ödevi / Sunum
1
20
Derse Devam / Katılım
1
15
Sunum
1
15
Final
1
30
ÖÇ-1
Halk edebiyatının çalışma alanını bilir.
ÖÇ-2
Halk tiyatrosunun yapı, güldürü özelliklerini açıklar.
ÖÇ-3
Halk tiyatrosunda verilen toplumsal mesajları çözümler.
ÖÇ-4
Halk dilinin gramatik yapı özelliklerini bilir.
ÖÇ-5
Şiir sanatının temeli olan metafor, metonimi, imgenin özelliklerini şiir metinleri üzerinde açıklar.
ÖÇ-6
Âşıklık geleneğinin temel özelliklerini bilir, çağdaş şiirdeki etkilerini inceler.
ÖÇ-7
Âşıklık geleneğinde yeri olan önemli âşıkları, edebî şahsiyetlerini bilir.
ÖÇ-8
Tekke edebiyatının temeli olan tasavvuf düşüncesini tekke şiiri örneklerinde yorumlar.
Program Çıktıları
PÇ-1
PÇ 1.Türk dilini ses bilgisi, yapı-şekil bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bakımından inceleyerek; Türkçeyi doğru, güzel ve anlaşılır bir şekilde kullanma becerisine ulaşır.
PÇ-2
PÇ 2. Türk Dili ve Edebiyatının metinlerini başlangıcından günümüze kadar edebi ve filolojik açıdan değerlendirebilir. Batı edebiyatı metinleri ile karşılaştırma olanağı bulur.
PÇ-3
PÇ 3. Halk bilimi (folklor) alanında derleme ve araştırma yapabilir.
PÇ-4
PÇ 4. Atatürk İlkeleri ve inkılâpları konusunda bilgi edinir.
PÇ-5
PÇ 5. Türk Dili ve Edebiyatı alanında yazılmış temel eserleri tanır; Türk dilinin tarihsel gelişimini temsil eden örnek metinleri okur ve bilimsel çeviriyazı alfabesine aktarır.
PÇ-6
PÇ 6. Türk Dili ve Edebiyatı Programında kullanılan ve güncel bilgileri içeren ders materyallerine, araştırma metotlarına, bilgi ve teorilerine sahiptir.
PÇ-7
PÇ 7. Türk Dili ve Edebiyatı Programında edindiği bilgi ve teorileri; eğitim-öğretim, araştırma ve kamusal hizmet alanlarında, kullanır ve uygular.
PÇ-8
PÇ 8. Alan içinde karşılaşılan problemlere bireysel çalışmalarıyla çözümler üretir ve bir çalışma ekibi üyesi olarak sorumluluk alır.
PÇ-9
PÇ 9. Türk Dili ve Edebiyatı Programı ile ilgili sorunları analiz ederek, sorunlara yönelik çözümleri somut verilerle destekler ve bu verileri ilgili alandaki uzmanlarla paylaşır.
PÇ-10
PÇ 10. Türk Dili ve Edebiyatı alanında gerçekleştirilen çeşitli kültürel, sosyal ve sanatsal etkinliklere katılır, bu etkinliklerde görev alır.
PÇ-11
PÇ 11. En az bir yabancı dili bilerek alanındaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri toplar, çözümler ve yorumlar.
PÇ-12
PÇ 12. Çağdaş ve klasik edebiyat bilgi ve teorilerini, belirli akımlar ve kuramlar çerçevesinde değerlendirir, edebiyat ve dilbilim açısından eleştiri yapar.
PÇ-13
PÇ 13. Bilgisayar, bilişim ve bilgi teknolojilerini alanı için verimli bir şekilde kullanır.
PÇ-14
PÇ 14. Yaşam boyu öğrenme gerekliliği bilincini kazanır.
PÇ-15
PÇ 15. Türk Dili ve Edebiyatı alanında akademik düzeyde araştırma ve çalışma yapabilmenin temel bilgi ve becerilerine sahip olur.
PÇ-16
PÇ 16. Türk Dili ve Edebiyatı alanında mesleki sorumluluk ve etik değerleri gözetir.
