Türkiye'deki tarihi çevreler, özellikle 1970'li yılların ikinci yarısından itibaren giderek artan bir ivmeyle önemli değişimlere uğramakta ve geleneksel özelliklerini büyük ölçüde yitirmektedirler. Bu geriye dönüşü olmayan kayıplar, sayısız tarihi değer içeren İstanbul ve Anadolu yerleşmelerinin, birbirine benzer tekdüze yapılaşmalarla neredeyse tüm geleneksel özelliklerinin ortadan kalkmasına neden olmaktadır. Dersin amacı, tarihi çevre korumanın esasını oluşturan verilerin tanımlanması ve Türkiye'de gerçekleştirilen tarihi çevre koruma uygulamalarından belirli örneklerin tartışılması, ayrıca yabancı ülkelerdeki başarılı tarihi çevre koruma örnekleri üzerinde durularak, konuyla ilgili farklı yaklaşımların incelenip, değerlendirilmesidir.
Ön Koşullar
-
Eş Koşullar
-
Özel Koşullar
-
Öğretim Üyeleri
-
Asistanlar
Ders Gün,Saat ve Yeri
Ders bu yarıyıl açılmamıştır.
Görüşme Saatleri ve Yeri
-
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
Ders anlatımı, derste tartışma, ödev anlatımı ve tartışılması.
Temel Kaynaklar
Ahunbay, Z., Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, YEM Yayın, İstanbul, 1996, 2006.
Akın, N., "İstanbul'un Tarihi Çevrelerinde Kimlik Değişimi ve Yitirilen Çevresel Kalite", Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, İstanbul, 1995, s.150-153.
Akın, N., Balkanlarda Osmanlı Dönemi Konutları, İstanbul, 2001.
CRUARB 25 Years of Urban Rehabilitation, Porto, 2000.
Denslagen, W., Architectural Restoration Western Europe, Amsterdam, 1994.
Erder, C., Tarihi Çevre Bilinci, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği, Ankara, 2007.
Fatih Belediyesi, Avrupa Birliği, UNESCO Dünya Mirası Merkezi, Fransız Anadolu Araştırmaları Merkezi, Balat ve Fener Semtlerinin Rehabilitasyonu, İstanbul, 1998.
Giovannoni, G., l'Urbanisme Face aux Villes Anciennes, Paris, 1998.
Kuban, D., Türkiye'de Kentsel Koruma, Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri, İstanbul, 2001.
Kuban, D., Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Kuram ve Uygulama, YEM Yayın, İstanbul, 2000.
Kuban, D., Kent ve Mimarlık Üzerine İstanbul Yazıları, İstanbul, 1998.
Madran, E., Özgönül, N.,Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, Mimarlar Odası, Ankara, 2005.
Morris, A.E.J., History of Urban Form Before the Industrial Revolutions, Pearson Education Limited, England, 1979, 1994.
Okyay, İ., Fransa’da Kentsel Sit Alanlarının Korunması, Malraux Yasası, YEM Yayın, İstanbul, 2001.
Page, M.&R.Mason, Giving Preservation a History. Histories of Historic Preservation in the United States, New York, 2004.
Reviving Lower Manhattan, New York City, 1996.
Tung, A.M., Preserving the World's Great Cities: The Destruction and Renewal of the Historic Metropolis, London, 2001.
Diğer Kaynaklar
Haftalık Ders Programı
Hafta
Dersin İçeriği
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
1. Hafta
Koruma düşüncesinin evrimi ve kuramsal temeller; korunacak değerler ve değerlendirme ölçütleri; koruma ölçütleri, taşınmaz kültür varlıklarının değerlendirilmesi.
Ders anlatımı ve Tartışma
2. Hafta
Kültürel peyzaj kavramı, çeşitleri, örnekler; tarihi çevrenin temel öğeleri, kültürel ve doğal varlıların ve özellikle sitlerin sorunları.
Ders anlatımı ve Tartışma
3. Hafta
Kültürel ve doğal varlık kavramları, çeşitleri, tanımları ve örnekler.
Ders anlatımı ve Tartışma
4. Hafta
Tarihi çevre niteliklerinin tanımlanması ve analizi. Türkiye’den örnek: Antakya
Ders anlatımı ve Tartışma
5. Hafta
Sit koruma projesinin içeriği; envanter fişleri; tipolojiler; siluetler; sit korumada uzmanlararası yaklaşımın gerekliliği. Türkiye’den örnek: Tekirdağ
Ders anlatımı ve Tartışma
6. Hafta
Tarihi çevre korumada tipo-morfolojinin yeri, tanımlar, farklı yaklaşımlar. Türkiye’den örnek: Ankara
Ders anlatımı ve Tartışma
7. Hafta
Gerçekleştirilmiş bir koruma örneği ve koruma süreci analizi. Türkiye’den örnekler: Fener-Balat, İstanbul
Ders anlatımı ve Tartışma
8. Hafta
Koruma ve Turizm İlişkisi. Dünyadan örnek: Lyon (Fransa).
Ders anlatımı ve Tartışma
9. Hafta
İslam kenti tanımı, çeşitleri, gerekleri, özellikleri, kent biçimini oluşturan yapı tipleri. Dünyadan örnek: Medina, Tunus
Ders anlatımı ve Tartışma
10. Hafta
Dünyadan örnekler: İngiltere ve A.B.D.
Ders anlatımı ve Tartışma
11. Hafta
ARA SINAV
Ara sınav
12. Hafta
FİNAL ÖDEV SUNUMLARI (I)
Sunum ve Tartışma
13. Hafta
FİNAL ÖDEV SUNUMLARI (II)
Sunum ve Tartışma
14. Hafta
FİNAL ÖDEV SUNUMLARI (III)
Sunum ve Tartışma
15. Hafta
FİNAL ÖDEV SUNUMLARI (IV)
Sunum ve Tartışma
16. Hafta
17. Hafta
Değerlendirme Ölçütleri
Ölçüt Tipleri
Adet
Yüzdesi(%)
Ara sınav(lar)
1
40
Ödevler / Dönem Ödevi / Sunum
1
40
Derse Devam / Katılım
1
10
Ders dışı 3 etkinliğe katılım+1 kitap özeti
4
10
ÖÇ-1
Tarihi çevre korumanın esasını oluşturan veriler hakkında bilgi sahibi olma, (BİLGİ)
ÖÇ-2
Türkiye'de gerçekleştirilen tarihi çevre koruma uygulamalarından belirli örnekler hakkında bilgi sahibi olma, (BİLGİ)
ÖÇ-3
Yabancı ülkelerde gerçekleştirilen tarihi çevre koruma uygulamalarından belirli örnekler hakkında bilgi sahibi olma, (BİLGİ)
ÖÇ-4
Yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirilmiş örnekleri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, (BECERİ)
ÖÇ-5
Tarihi çevrede yeni yapı uygulamalarında öncelik verilmesi gereken koruma prensiplerini planlayabilme, (YETKİNLİK)
Program Çıktıları
PÇ-1
Eleştirel Düşünme: Sorgulama, soyut düşünceleri ifade edebilme, karşıt görüşleri değerlendirme, ulaşılan sonuçları benzer ölçülerle irdeleme becerisi.
PÇ-2
İletişim: Amacına uygun okuma, yazma, fikirlerini ifade edebilme; tasarım düşüncesini aktarabilecek farklı temsil ortamlarını kullanabilme becerisi.
PÇ-3
Araştırma: Tasarım sürecine ilişkin elde ettiği bilgileri karşılaştırmalı olarak değerlendirme, belgeleme ve uygulama becerisi.
PÇ-4
Tasarlama: Yaratıcı düşünme sürecinde tasarım bilgisinin yeniden üretilmesi; sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik gibi evrensel tasarım ilkeleri bağlamında yeni ve özgün sonuçlara ulaşabilme.
PÇ-5
Dünya Mimarlığı: Dünya mimarlığını tarihsel, coğrafi ve küresel ilişkiler bağlamında anlama.
PÇ-6
Yerel Mimarlık / Kültürel Çeşitlilik: İçinde bulunulan coğrafyaya ait mimarlık oluşumlarını ve örneklerini tarihsel ve kültürel ilişkiler bağlamında anlama. Değişik kültürleri tanımlayan değer yargılarının, davranış kalıplarının, sosyal ve mekânsal örüntülerinin farklılığını anlama.
PÇ-7
Kültürel Miras ve Koruma: Kültürel miras, koruma bilinci, çevresel duyarlılık ve etik sorumluluk konularını, koruma kuramlarını ve yöntemlerini anlama.
PÇ-8
Sürdürülebilirlik: Doğal ve yapılı çevre ile ilgili bilgileri kullanarak gelecek nesiller üzerindeki istenmeyen çevresel etkileri en aza indirmek amacıyla çeşitli araçlardan yararlanarak sürdürülebilir tasarım yapma becerisi.
PÇ-9
Toplumsal Sorumluluk: Mimarın kamu yararını gözetme, tarihsel/kültürel ve doğal kaynaklara karşı saygılı olma ve yaşam kalitesini yükseltme konusundaki sorumluluğunu anlama.
PÇ-10
Doğa ve İnsan: Doğal sistemler ve yapılı çevrenin tasarımı ile insan arasındaki karşılıklı etkileşimi tüm yönleri ile anlama.
PÇ-11
Coğrafi Koşullar: Zemin koşulları, topoğrafya, bitki örtüsü, doğal afet riski vb. doğal özelliklerinin yanı sıra; kültürel, ekonomik, toplumsal özellikleri de dikkate alan yer seçimi, yerleşme ve bina tasarımı ilişkilerini anlama.
PÇ-12
Yaşam Güvenliği: Doğal afet, yangın, vb. koşullarda güvenlik ve acil durum sistemlerinin yapı ve çevre ölçeğinde temel ilkelerini anlama.
PÇ-13
Taşıyıcı Sistemler: Düşey ve yanal kuvvetlerle ayakta duran, statik ve dinamik taşıyıcı sistemlerin davranış ilkeleri ile gelişim ve uygulamalarını anlama.
PÇ-14
Yapı Fiziği ve Çevresel Sistemler: Fiziksel çevre sistemlerinin tasarımında, aydınlatma, akustik, iklimlendirme vb. yapı fiziği ve enerji kullanımı konularının temel ilkelerini ve uygun performans değerlendirme araçlarının kullanımının önemini anlama.
PÇ-15
Bina Kabuğu Sistemleri: Bina kabuğu malzemeleri ve sistemleri tasarımının temel ilkelerini uygulama yöntemlerini ve önemini anlama.
PÇ-16
Bina Servis Sistemleri: Su ve elektrik tesisatı, sirkülasyon, iletişim, güvenlik ve yangın koruma vb. servis sistemleri tasarımının temel ilkelerini anlama.
PÇ-17
Yapı Malzemeleri ve Uygulamaları: Yapı malzemelerinin teknolojik gelişimler bağlamında üretim, kullanım ve uygulamaları, çevresel etkileri ve yeniden kullanılabilirlikleri ile ilgili ilke ve standartları anlama.
PÇ-18
Bina Sistemlerinin Bütünleştirilmesi: Tasarımda, strüktürel, çevresel, güvenlik, bina kabuğu, bina servis sistemlerini değerlendirme, seçme ve bütünleştirme becerisi.
PÇ-19
Program Hazırlama ve Değerlendirme: Mimari proje programını kamu yararı gözetilerek işveren ve kullanıcı gereksinimlerine, uygun örneklere, mekânsal ve donanım gereksinimlerine, finansal sınırlandırmalara, arazi koşullarına, ilgili yasa, yönetmelik ve tasarım ölçütlerine göre hazırlama ve değerlendirme becerisi.
PÇ-20
Geniş Kapsamlı Proje Geliştirme: Çevre ve bina sistemleri ile bina teknolojilerini dikkate alarak, bir mimari projeyi farklı ölçeklerde geliştirme ve bütünleştirme becerisi.
PÇ-21
Bina Maliyetinin Gözetilmesi: Bina yapım ve kullanım maliyetine ilişkin temel etkenleri anlama.
PÇ-22
Mimar-İşveren İlişkisi: İşverenin, mal sahibinin ve kullanıcının gereksinimlerini saptama ve kamu yararıyla çelişmeyecek biçimde çözümleme sorumluluğunu anlama.
PÇ-23
Takım Çalışması ve İşbirliği: Tasarım ve uygulama projelerini başarıyla tamamlayabilmek amacıyla, proje takımı ve çok disiplinli ekiplerle işbirliği içinde çalışma becerisi.
PÇ-24
Proje Yönetimi: Mimari proje alma yöntemleri, danışmanların seçimi, proje ekiplerinin oluşturulması, proje teslim yöntemleri, hizmet sözleşmeleri vb. konuları anlama.
PÇ-25
Uygulama Yönetimi: Finans yönetimi, iş planlaması, kalite yönetimi, risk yönetimi, tartışma, uzlaşma vb. mimari uygulama sürecinin temel ilkelerini anlama.
PÇ-26
Liderlik: Toplumun çevresel, sosyal ve estetik duyarlılıklarını gözeterek, yapı tasarımı ve uygulama süreçlerini örgütleme ve geliştirme yöntemlerini anlama.
PÇ-27
Yasal Haklar ve Sorumluluklar: Mimarın mesleki haklarında, topluma ve işverenine karşı sorumluluklarında belirleyici rolü olan yasal çerçeveyi anlama.
PÇ-28
Meslek Pratiği: Mesleki gelişimde meslek öncesi pratiğin rolünü, işveren ve stajyerin karşılıklı hak ve sorumluluklarını anlama.
PÇ-29
Meslek Etiği: Mimari tasarım ve uygulamada toplumsal, politik ve kültürel öğelere ilişkin mesleki yargıların oluşumu için gereken etik yaklaşımları anlama.