Anadolu’daki farklı uygarlıkların mimarisi ve yapı elemanları bağlamında geleneksel yöntem ve tekniklerin araştırılması, incelenmesi, tanımlanması ve koruma sorunları açısından irdelenmesi amaçlanmaktadır. Anıtsal mimarinin boyut, malzeme ve özenli işçiliğinin yanı sıra mütevazı sivil mimari örneklerin de incelendiği derste yapım tekniklerinin malzeme ve tasarım ilişkisi çözümlenmeye çalışılmaktadır.
Ön Koşullar
Eş Koşullar
Özel Koşullar
Öğretim Üyeleri
Asistanlar
Ders Gün,Saat ve Yeri
Görüşme Saatleri ve Yeri
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
Kuramsal anlatım, yerinde gözlem ve inceleme.
Temel Kaynaklar
Seçkin, N., “Osmanlı Mimarisi’nde 15. Yüzyıla İlişkin İki Saray Yerleşimi: Edirne (Yeni) Sarayı ve Topkapı Sarayı”, 9. Milletlerarası Türk Sanatı Kongresi Bildiriler, KB Yayınları, Ankara, 1705, Kongre Dizisi/20-1, 1995, C.3, s. 178-190.
Seçkin, N., Topkapı Sarayının Biçimlenmesine Egemen Olan Tasarım Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma, (1453-1755), A.K.D.T.Y.K. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları: 163, Ankara, 1998.
Seçkin, N., Çırağan Sarayı: Tarihçesi, Mimarisi ve Yenilenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, yayınlanmamış Doçentlik çalışması, İstanbul, 1998.
Seçkin, N., “Arşiv Belgeleri Işığında Geç Dönem bir Osmanlı Sarayı: Çırağan Sarayı”, İstanbul Dergisi, Tarih Vakfı Yayını, İstanbul, Sayı: 36, Ocak 2001, s.12-19.
Seçkin, N., “Topkapı Sarayı Birinci Avlu Onarımları”, Mimarist, Mimarlık Kültürü Dergisi, sayı:26 (Kış 2007), TMMOB, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, 2007, İstanbul, s.75-78.
Ahunbay, Z., “Mimar Sinan Yapılarında Kullanılan Yapım Teknikleri ve Malzeme”, Mimarbaşı Koca Sinan Yaşadığı Çağ ve Eserleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını, İstanbul, 1988, s. 531-538.
Aktuğ, İ, “16. Yüzyılda Kullanılan Bazı İnşaat Malzemeleri ve Kullanım Yerleri”, II. Uluslararası Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi, İ.T.Ü., 28 Nisan-2 Mayıs 1986, 16. Yüzyılda Türk ve İslam Bilim ve Teknolojisi, Bildiriler, C.1, İ.T.Ü. Bilim ve Teknoloji Tarihi Araştırma Merkezi Yayını, 1986, s. 71-76.
Yavuz, A. T., Selçuklu Döneminde Malzeme ve Mimarlık İlişkisi. "XII: UIA Conference, Geçmişten Geleceğe Anadolu'da Malzeme ve Mimarlık Sempozyumu", (2006), p.79-144.
Yavuz, A.T., "Anadolu Selçuklu Mimarisinin Yapı Özellikleri", "Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı", (2002), s.271-290.
Günay, R., Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri, YEM Yayın, İstanbul, 1998.
Başgelen, N., Çağlar Boyunca Anadolu’da Duvar, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1993.
Tayla, Hüsrev. Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları, TAÇ Vakfı Yayını, C.1, İstanbul, 2007.
Batur, A., “Osmanlı Camilerinde Almaşık Duvar Üzerine”, Anadolu Sanatı Araştırmaları, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Tarihi ve Rölöve Kürsüsü, C.2, S.2, İstanbul, 1970, s. 135-208.
Barkan, Ö. L., (1972, 1979), Süleymaniye Cami ve İmareti İnşaatı (1550-1557), cilt I ve II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Kuban, D., (1981), "Notes on Building Technology of the 18th Century: The Building of the Mosque of Nuruosmaniye at Istanbul, According to 'Tarih-i Camii Şerif-i Nur-u Osmani", I. Uluslararası Türk - İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi, cilt V, İstanbul, s. 271-293.
Diğer Kaynaklar
Tanyeli, G., (2000), ”18. Yüzyıl Osmanlı Mimarlığında Yapım Süreci: Laleli Külliyesi Örneği”, Celâl Esad Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri Bildirileri, 7-10 Mart 1994, İstanbul, s. 317-326.
Aksoy, Pınar. “Taş İşleme Sanatı”, Kargir Yapılarda Koruma ve Onarım, 28-29 Eylül 2009, KUDEB Yayını, İstanbul, 2009.
Dal, Murat; Angı, Serkan; Eyüboğlu, Rahmi. “İstanbul’daki Bazı Tarihi Yapılarda Kullanılan Yapı Taşlarının Kökenleri ve Getirildikleri Yerler”, Mimarlıkta Malzeme, Sayı: 6, İstanbul, 2007, s.72-76.
Yergün, U. ve Çiftçi, A. “Imported Construction Materials and Techniques in 19th Century Otoman Architecture”, 6th International Conference, Structural Analysis of Historical Construction, Preserving Safety and Significance, 2-4 July 2008, Bath, England.
Tekinmirza, Ferhan. Dolmabahçe Sarayı’nın İç Süslemelerinde Kullanılan Teknikler ve Mekanlardaki Dağılımı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
Haftalık Ders Programı
Hafta
Dersin İçeriği
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
1. Hafta
Giriş: Restorasyon uygulamalarında geleneksel yapım tekniklerinin önemi
Anlatım
2. Hafta
Eğrisel Örtü elemanları: Tonoz; malzeme, yapım teknikleri, biçim, bileşen ve bezemeleri
Anlatım
3. Hafta
Kubbe; malzeme, yapım teknikleri, biçim, bileşen ve bezemeleri
Anlatım
4. Hafta
Geçiş elemanları: Tromp, Türk Üçgeni, Pandantif; malzeme, yapım teknikleri, biçim, bileşen ve bezemeleri
Anlatım
5. Hafta
Aktarma Elemanları: Lento, atkı, söve ve kemerler; malzeme, yapım teknikleri, biçim, bileşen ve bezemeleri
Anlatım
6. Hafta
Kemerler; malzeme, yapım teknikleri, biçim, bileşen ve bezemeleri
Anlatım
7. Hafta
Yerinde inceleme
Gezi
8. Hafta
Geleneksel yapılarda metal malzeme kullanımı: Kurşun tahtası dökümü
Geleneksel yapılarda alçı malzeme kullanımı: alçı, içlik ve dışlık, revzen yapımı, kartonpiyer/kartonpat, ştuk, malakari, alçı sıva
Anlatım
11. Hafta
Yerinde inceleme
Gezi
12. Hafta
Osmanlı mimarlığında 19. yüzyıl yapı malzemeleri ve teknikleri; volta döşeme, çelik iskelet, fer beton ile diğer ithal malzeme ve sistemler
Anlatım
13. Hafta
Geleneksel bezeme teknikleri: kalemişi, altın varak, kalemişi ve kündekari
Anlatım
14. Hafta
Vakıflar Genel Müdürlüğü Birim Fiyat Analizi ve Birim Fiyat Tarifi, Genel değerlendirme ve ödev sunumları
Anlatım, sunum
15. Hafta
16. Hafta
17. Hafta
Değerlendirme Ölçütleri
Ölçüt Tipleri
Adet
Yüzdesi(%)
Ödevler / Dönem Ödevi / Sunum
1
50
Final
1
40
ÖÇ-1
Anadolu'da farklı uygarlıklara ait geleneksel malzemeler ve yapım teknikleri konusunda bilgi sahibi olma.
ÖÇ-2
Anadolu'da kullanılan geleneksel yapım sistemlerini tanıma ve dönemsel karşılaştırmalar yapabilme.
ÖÇ-3
Geleneksel yapım sistemlerinde ustalığın önemin anlama.
ÖÇ-4
Geleneksel yapım sistemlerindeki koruma sorunlarını anlama, tanıma ve değerlendirme becerisine sahip olma.
ÖÇ-5
Geleneksel yapım sistemlerindeki koruma sorunlarına ilişkin uygun restorasyon teknikleri konusunda bilgi sahibi olma.
Program Çıktıları
PÇ-1
Kültür varlıklarının korunmasının iki farklı ölçeği olan tek yapı ve tarihi çevre koruma ile ilgili konularda ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma,
PÇ-2
Koruma alanının temel konuları olan restorasyon kuramları, uluslararası çağdaş koruma ilkeleri, ulusal ve uluslararası yasal ve örgütsel düzenlemeler ve kültür varlıklarının belgelenmesi ile ilgili konularda ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma,
PÇ-3
Tarihi yapılara çağdaş ek ve tarihi çevrede yeni yapı, tek yapı ölçeğindeki kültür varlıklarının rölöve, restitüsyon ve yeniden kullanım projelerinin hazırlanması ile ilgili konularda ileri düzeyde bilgi ve kavrayışa sahip olma,
PÇ-4
Hızla yok olmakta olan tarihi çevrelerin korunması ve sağlıklaştırılmasının aşamaları olarak ulusal ve uluslararası örneklerden yararlanılması, analitik etütlerin yapılması, morfoloji ve tipoloji çalışmalarının hazırlanması ve bu bilgiler ışığında değerlendirilme yapılması ile ilgili konularda bilgi edinme ve eleştirel farkındalığa sahip olma,
PÇ-5
Tek yapı ve tarihi çevre koruma konularında uygulama yeterliliği için gerekli bilişsel ve pratik bilgileri kazanma,
PÇ-6
Tek yapı ve tarihi çevre koruma alanlarında edindiği bilgi, kavrayış ve problem çözme becerilerini; mimarlık tarihi, şehircilik, kentsel tasarım, arkeoloji, inşaat mühendisliği ve benzeri disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek disiplinler arası, çok disiplinli ve disiplinler üstü bağlamlar içerisinde uygulayabilme,
PÇ-7
Tek yapı ve tarihi çevre koruma alanlarında yeni bilgi ve yöntemler geliştirebilme ve edindiği bilgileri; farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle tümleştirmek için gerekli uzmanlaşmış problem çözme becerilerine sahip olma,
PÇ-8
Akademik bilgi ve tasarım süreçleri alanında araştırma, inceleme, eleştirel değerlendirme yapabilme, uygun teknikleri kullanabilme ve özgün sonuçlar üretebilme becerisine sahip olma,
PÇ-9
Tek yapı ve tarihi çevre koruma ile ilgili uzmanlık gerektiren bir çalışmayı bağımsız olarak yürütebilme becerilerine sahip olma,
PÇ-10
Tek yapı ve tarihi çevre koruma alanında çözümleme gerektiren ortamlarda karar verebilme ve projeleri/akademik çalışmaları yönetebilme, alanında bir çalışmayı grup içerisinde bireysel sorumluluk alarak ortaya koyabilme ve karmaşık süreçleri yönetme ve dönüştürme yetkinliğine sahip olma,
PÇ-11
Edindiği bilgi ve becerileri bir yabancı dilde sözlü, yazılı ve görsel olarak, çağdaş bilgisayar programları ve tekniklerini kullanarak aktarabilme yetkinliğine sahip olma,
PÇ-12
Özgün bir akademik / bilimsel çalışma yapma, sunma ve diyalektik çerçevede tartışma yetkinliğine sahip olma,
PÇ-13
Tek yapı ve tarihi çevre koruma projelerinin gerektirdiği stratejik kararları alabilme ve etik değerlerin bilincinde olarak, özgün çözümler üretebilme yetkinliğine sahip olma,